Zafer ÖZCİVAN
Avrupa Birliği, uzun süredir tartışma konusu olan ve özellikle Çin’den gelen düşük fiyatlı e-ticaret gönderilerinin yarattığı piyasa baskısını azaltmak için kritik bir adım attı. Üye ülkelerin ekonomi bakanları, AB dışından gelen küçük paketlere uygulanan 150 euroluk gümrük vergisi muafiyetinin kaldırılması konusunda uzlaşarak hem iç pazarı hem de yerli üreticileri doğrudan etkileyen bir süreci resmen başlatmış oldu.
Bu gelişme, Avrupa pazarını adeta bir sel gibi dolduran Shein ve Temu gibi Çin menşeli e-ticaret devleri için oyunun kurallarının değişebileceğine işaret ediyor. İthal ettiği küçük kolilerin hacmi hızla artan, agresif fiyatlama stratejileriyle Avrupa’da özellikle genç tüketiciler arasında yaygınlaşan bu platformlar, artık AB pazarına girişte daha maliyetli ve zorlu bir süreçle karşı karşıya kalacak.
4,6 Milyar Küçük Paketlik Ticaret Modeli Sorgulanıyor
AB Ekonomi Komiseri Valdis Dombrovskis’in açıklamaları, sorunun boyutunu net bir şekilde ortaya koyuyor: 2024 yılında AB ülkelerine toplam 4,6 milyar küçük koli girişi oldu ve bunların yüzde 91’i Çin kaynaklıydı.
Bu rakam yalnızca ticari bir veri değil; aynı zamanda Avrupa’nın bir süredir kabullenmek zorunda kaldığı, rekabeti derinden etkileyen bir ekonomik dönüşümün göstergesi. Çinli platformlar, düşük fiyatlı ürünleri yüksek hacimde ve vergisiz gönderme imkânı sayesinde AB içi üreticilerin karşısında haksız rekabet avantajı elde ediyor. Muafiyetin kaldırılmasıyla birlikte bu avantajın ortadan kalkması, Avrupa’nın “oyun alanını yeniden dengeleme” çabasının somut bir adımı şeklinde yorumlanıyor.
AB Komisyonu’nun Ticaretten Sorumlu Üyesi Maros Sefcovic de bu nedenle kararın önemine dikkat çekerek, bunun “adil rekabet” konusunda güçlü bir siyasi mesaj olduğunu vurguladı.
Shein ve Temu İçin Avrupa Artık Daha Zorlu Bir Pazar
Shein özellikle son iki yılda Avrupa’da hızlı yükselişiyle dikkat çekmiş, ultra hızlı moda anlayışıyla düşük gelirli genç tüketici gruplarını hedefleyerek önemli bir müşteri tabanı elde etmişti. Ancak şirketin yalnızca ekonomik modeli değil, aynı zamanda etik tartışmaların merkezinde yer alan uygulamaları da eleştirilerin odağı.
Fransa’da Shein’in çocuk benzeri seks bebeklerini platformunda satışa sunması, işletmeye yönelik yasal süreci tetiklemiş ve kamuoyunda şirketin güvenilirliği ciddi şekilde sorgulanmıştı. Şimdi ise AB’nin yeni vergi kararı, Shein ve Temu’nun lojistik maliyetlerini artırarak iş modellerini doğrudan baskı altına alacak.
Brüksel’deki EuroCommerce gibi perakendeci birlikleri, uzun süredir AB makamlara koordinasyon çağrısı yapıyor, çünkü Çin kaynaklı platformların agresif büyümesi yalnızca rekabeti değil, yerli perakende sektörünün ayakta kalma mücadelesini de tehdit ediyor.
Üye Ülkelerden Ek Önlemler: İtalya İlk Adımı Attı
AB genelindeki girişimin yanı sıra bazı ülkeler kendi ulusal önlemlerini alma konusunda da kararlı. Örneğin İtalya, özellikle moda sektöründe Çin menşeli ucuz e-ticaret ürünlerinin yarattığı rekabet baskısını azaltmak için kendi vergisel mekanizmalarını oluşturma hazırlığında.
İtalya Ekonomi Bakanı Giancarlo Giorgetti’nin “Perakende ticareti yok eden bir olgu” olarak tanımladığı bu duruma karşı atılacak her adımın memnuniyetle karşılanacağını ifade etmesi, AB’nin ortak kararının ulusal düzeyde güçlü bir destek bulduğunu gösteriyor.
AB Gümrük Reformu Hızlanıyor: ‘Bir Eurodan İtibaren Vergi’ Dönemi
Geçtiğimiz günlerde varılan anlaşmaya göre, Çin gibi üçüncü ülkelerden gelen tüm mallar için bir eurodan itibaren gümrük vergisi uygulanacak. Bu, uzun yıllardır istismar edilen maliyet manipülasyonlarını ve düşük beyan yoluyla vergi kaçakçılığını da büyük ölçüde önleyecek.
Sık sık ürün değerini 10–20 euro gibi düşük seviyelerde göstermek suretiyle vergi muafiyeti kazanan Çinli satıcılar artık bu yöntemi kullanamayacak. AB’nin amacı yalnızca vergi kaybını önlemek değil; aynı zamanda AB üreticilerinin fiyat rekabetinde sistematik olarak dezavantajlı konuma düşmesini engellemek.
Sefcovic’in açıklamasına göre sistem 2026 gibi erken bir tarihte yürürlüğe girebilir. Aralık ayında toplanacak ekonomi bakanları, geçici uygulama mekanizmasının detaylarını netleştirecek.
AB–Çin Ticaret Gerilimlerinin Yeni Başı mı?
Yeni düzenleme, Avrupa’nın Çin’e karşı ticaret savunma refleksinin bir parçası olarak da değerlendiriliyor. Son iki yılda AB özellikle elektrikli araçlar, güneş paneli ekipmanları ve kritik hammaddeler konusunda Çin ile çeşitli ticari gerilimlere sahne olmuştu.
Küçük koli vergilendirmesi ise bu gerilimde yeni bir cephe açıyor. Çünkü e-ticaret platformları, Çin ekonomisinin yeni ihracat stratejisinde önemli rol oynuyor. AB’nin aldığı bu karar, Çin’den gelecek olası diplomatik tepkileri de gündeme getirebilir.
Avrupa İçin Yeni Bir “Ticaret Eşiği” Dönemi
Son hamle, yalnızca ekonomik bir düzenleme değil; Avrupa’nın küresel ticarette adil rekabeti önceleyen yeni bir pozisyon alışının simgesi. Küçük kolilerle gelen ucuz Çin ürünleri artık Avrupa perakendecilerinin ve üreticilerinin geleceğini tehdit edecek ölçekte bir ekonomik aktör hâline geldi.
EuroCommerce’in uyarıları, bu sürecin artık sadece ticari değil, sosyal ve ekonomik sürdürülebilirlik açısından da bir risk faktörü haline geldiğini ortaya koyuyor. Bu nedenle AB’nin vergi muafiyetini kaldırma kararı, Avrupa’nın kendi pazar bütünlüğünü koruma refleksinin kurumsal bir adımı olarak kayda geçiyor.
Sonuç: Çinli Devlere Karşı Kırılma Noktası
AB’nin küçük koli muafiyetini kaldırması, Avrupa perakende sektörü, iç üreticiler ve devlet gelirleri açısından önemli bir kazanım yaratmaya aday. Ancak bu adım aynı zamanda Çinli platformların agresif büyümesine karşı Avrupa’nın stratejik bir sınır çizmesi anlamına geliyor.
Shein, Temu ve benzeri platformlar için Avrupa pazarına giriş artık daha maliyetli, daha yavaş ve daha sıkı denetime tabi olacak. Bu durum, e-ticarette kartların yeniden dağıtıldığı bir dönemin başlangıcı olabilir.
Avrupa’nın aldığı bu karar, küresel tedarik zincirleri, dijital ticaret ve jeoekonomik ilişkiler açısından yeni bir tartışma başlatıyor: Ucuz ürün akışı mı, adil rekabet mi?
AB sonunda tercihini yaptı ve bu tercih, Çinli platformların büyüme stratejilerinde ciddi bir kırılma yaratabilecek nitelikte.
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar
